Als het om volkorenbrood gaat, is er iets geks aan de hand. Maar liefst 88% van alle Nederlanders weet dat volkorenbrood gezond is. Toch eet maar een derde genoeg brood, waarvan een deel bruin of wit is. Zodat uiteindelijk maar een op de tien Nederlanders dagelijks voldoende volkorenbrood eet. Hoe jammer dat is, blijkt wel als we alle voordelen van volkoren op een rijtje zetten.

Het geheim zit in de buitenkant

In alle granen zitten veel voedingsstoffen, zoals vezels, vitamines en mineralen. De voedingsstoffen in elke graankorrel zijn verdeeld over de meelkern, de kiem en de zemel. De meelkern bevat vooral koolhydraten en eiwit. In de kiem vind je enkele vetten, vitamines en mineralen. Maar voor de jackpot moet je in de zemel zijn, het buitenste vliesje rondom de graankorreI. Hierin schuilt het grootste deel van de vezels, belangrijke mineralen als ijzer, zink, koper en magnesium en de vitamines B en E. Bovendien wemelt het in de zemel van de bioactieve stoffen zoals flavonoïden en carotenoïden en zelfs nog een klein beetje eiwit.

Volkoren heeft niets aan voedingsstof verloren

Dit waardevolle vliesje wordt bij veel soorten brood weggelaten. Zo is witbrood gemaakt van alleen bloem, waarvoor alleen de meelkern wordt gebruikt. De zemelen en de kiem worden eruit gezeefd waardoor er een fijn wit graanpoeder overblijft. Heerlijk zacht, maar ontdaan van veel goeds. Bruinbrood bevat een mix van bloem en volkorenmeel. Volkorenbrood tenslotte, mag alleen zo heten als het meelbestanddeel bestaat uit 100% volkorenmeel. Daarmee is het de onbetwiste kampioen in voedingswaarde.

De hofleverancier van jodium? Brood!

Een voedingsstof die we in veel soorten brood vinden, is jodium. Dit spoorelement is belangrijk voor de productie van schildklierhormonen die weer nodig zijn voor een goede groei, de ontwikkeling van het zenuwstelsel en de stofwisseling. Maar liefst 48% van de jodium die we nodig hebben, kunnen we halen uit brood. In Nederland wordt jodium toegevoegd aan bakkerszout. Al lange tijd zijn bakkers bezig met het verminderen van zout in brood, wat ook beter is voor de gezondheid. Volwassenen krijgen desondanks nog steeds voldoende jodium binnen, maar wel minder dan zo’n tien jaar geleden. Het is dan ook belangrijk om te blijven benoemen dat brood de belangrijkste bron van jodium is in het Nederlandse voedingspatroon.

Nog meer succesverhalen over volkoren

Overduidelijk is dus dat volkorenbrood in een gezond voedingspatroon een belangrijke rol speelt. Dat blijkt ook uit wereldwijde gezondheidsonderzoeken. Er is sterk wetenschappelijk bewijs dat een eetpatroon met voldoende volkoren graanproducten het risico verkleint op hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en darmkanker. Een groot aantal van de wereldwijde sterfgevallen is zelfs toe te rekenen aan een eetpatroon met weinig volkoren. De positieve gezondheidseffecten van volkoren zijn vooral toe te schrijven aan de grote hoeveelheid en diverse graanvezels in combinatie met vitamines, mineralen en bioactieve stoffen. De graanvezels blijken zelfs een groter effect te hebben op de verlaging van het risico op chronische ziekten dan groente- en fruitvezels. Ook zijn de bioactieve stoffen waardevol om de anti-carcinogene eigenschappen. Kortom, de gezondheidswaarde van volkoren is veel groter dan de hoeveelheid vezels alleen.

Bekend, bemind en toch…

Als alom bekend is dat volkorenbrood zo gezond is, is het opvallend dat we er toch veel te weinig van eten. Een factor die wellicht een belangrijke rol speelt is dat veel mensen moeite hebben om volkorenproducten te herkennen. 64% gaat bij het kopen van brood vaak af op kleur, terwijl die kleur niet prijsgeeft of er bloem, meel of volkorenmeel gebruikt is. Bijna een derde denkt onterecht: hoe donkerder het brood, hoe gezonder het is. Mede door dat gebrek aan kennis is de inname van vezels bij Nederlanders gemiddeld te laag. Met het gewijzigde Warenwetbesluit Meel en brood is een belangrijke stap gezet. Op elk brood moet voortaan vermeld worden of het wit, bruin of volkoren is. Maar ook als professional speel je een belangrijke rol. Jij kunt cliënten helpen om kennis op te bouwen en vaker te kiezen voor volkoren. Ga voor meer informatie over de gezondheidswaarde van volkorenbrood en een handvat voor de cliënt om te kiezen voor volkoren naar www.professionals.brood.net.  

Bronnen:

WholEUGrain 2021.Whole Grain: definition, evidence base review, sustainability aspects and considerations for a dietary guideline. Lourenço S (Ed.). WholEUGrain: Copenhagen https://www.gzs.si/Portals/288/210427_WholEUGrain_Deliverable%204.1_FINAL%20report.pdf

Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), 2020. Eet en drinkt Nederland volgens de Schijf van Vijf? 2020. https://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/2020-0082.pdf

Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), 2022. Jodiuminname van volwassenen in Noord Nederland in 2020-2021 en trend sinds 2006-2007. 2022. https://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/2022-0066.pdf

Gezondheidsraad. Richtlijnen goede voeding 2015. Den Haag: Gezondheidsraad, 2015; publicatienr. 2015/24

Barrett, E. M., Foster, S. I., & Beck, E. J. (2020). Whole grain and high-fibre grain foods: How do knowledge, perceptions and attitudes affect food choice?. Appetite, 149, 104630.

Sandvik, P., Nydahl, M., Kihlberg, I., & Marklinder, I. (2018). Consumers’ health-related perceptions of bread–implications for labeling and health communication. Appetite, 121, 285-293.

GfK in opdracht van NBC. Brood – kennis, houding en consumptie, mei 2022.