Prebiotica en darmflora

Onze darmen worden bewoond door zo’n 100 biljoen bacteriën in veel verschillende soorten, ook wel darmflora genoemd. Hierbij geldt; hoe meer verschillende soorten bacteriën, hoe gezonder de darm. Deze verschillende bacteriesoorten verschillen ook nog per persoon, waardoor onze darminhoud uniek is. De darmflora heeft verschillende functies, zo beschermen ze ons tegen ziekteverwekkers, verteren ze vezels en produceren ze vitamine K. Vitamine K is belangrijk voor de bloedstolling.

Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat de samenstelling van de darmflora anders is bij mensen met een bepaalde aandoening, zoals obesitas en diabetes type 2. De exacte mechanismen hiervan zijn nog deels onbekend (Jefferson & Adolphus, 2019). Wel heeft recent onderzoek van het Universitair Medisch Centrum Groningen aangetoond dat het aantal butyraat-producerende bacteriën invloed heeft op het risico op diabetes type 2; hoe meer van deze bacteriën, hoe lager het risico op diabetes type 2. Butyraat ontstaat wanneer voedingsvezels door de darmbacteriën worden afgebroken.

Voeding en de darmflora

De afgelopen 50 jaar is ons eetpatroon flink veranderd door de vele bewerkte producten, wat niet ten goede is gekomen aan de darmflora. Het is bekend dat voedingsvezels bijdragen aan de gezondheid van onze darmen. Maar Nederlanders eten gemiddeld 20 gram vezels per dag, waar de richtlijn tussen de 30 en 40 gram per dag ligt. Dit ‘vezelarme’ dieet is geassocieerd met een verminderde diversiteit aan darmbacteriën en mogelijke gunstige metabolieten. Een Nederlandse studie van Schutte et al. (2018) wijst ook uit dat bewerkte tarwe producten zorgen voor een afname in diversiteit van de darmflora vergeleken met volkoren tarwe producten. Daarnaast is het al bekend dat volkoren graanproducten een goede invloed hebben op de darmwerking. Naast voeding hebben ook antibiotica, hygiëne, leefstijl en genen invloed op de darmflora. De darmflora kan verstoord raken door een infectie of ziekte, bepaalde behandelingen zoals bestraling of een operatie, en stress. Maar onze voeding is wel een van de belangrijkste factoren die invloed heeft op de samenstelling van de darmflora op de lange termijn.

Het effect van prebiotica op onze darmflora

Fermenteerbare vezels, ook wel prebiotica genoemd, zijn koolhydraten die niet verteerd kunnen worden in de dunne darm en daardoor onveranderd in de dikke darm terecht komen. Hier worden deze vezels gefermenteerd, oftewel afgebroken, door de darmbacteriën. Door dit fermentatieproces kan een gedeelte van de vezels alsnog worden opgenomen in ons lichaam. Tijdens het fermentatieproces van de vezels scheiden de darmbacteriën gunstige stoffen uit: korte keten vetzuren. Korte keten vetzuren, zoals acetaat, butyraat en propionaat, hebben verschillende functies, maar bovenal verbeteren ze de werking van de darm en dragen ze bij aan een goede werking van het immuunsysteem. Butyraat, bijvoorbeeld, is een belangrijke energiebron voor de cellen in de darmwand en beschermt waarschijnlijk tegen darmaandoeningen. Prebiotica dienen dus als voeding voor de darmbacteriën; ze zorgen selectief voor de groei en/of stimuleren de activiteit van één of meerdere soorten bacteriën in de dikke darm. Indirect zorgen deze vezels dus voor een goede (darm)gezondheid. De effecten van prebiotica verschillen wel per persoon. Het enige nadeel: een teveel aan prebiotica kan leiden tot diarree en winderigheid.

De meeste vezelrijke voedingsmiddelen bevatten zowel fermenteerbare- als niet-fermenteerbare vezels, al kan de verhouding tussen deze typen vezels wel verschillen. Fermenteerbare vezels zitten vooral in groente, fruit en peulvruchten; niet-fermenteerbare vezels vooral in graanproducten, noten en zaden. De systematisch review van Jefferson & Adolphus (2019) onderstreept de rol van graanvezels bij de diversiteit van onze darmflora nogmaals. Tarwezemelen en tarwevezels laten het grootste effect op de diversiteit zien, waarbij effecten al zichtbaar worden wanneer de inname van tarwevezels met 6 gram per dag wordt verhoogd. De graanvezels met prebiotische eigenschappen zijn vooral inuline, fructanen en arabinoxylaan.

Omdat vezels  belangrijk zijn voor de gezondheid, is het van belang om verschillende soorten vezelrijke voedingsmiddelen te eten. De vezelmeter van de Maag Lever Darmstichting is daarbij een handige tool, waarin de hoeveelheid vezel wordt weergegeven van verschillende producten.

Probiotica

Er moet geen verwarring ontstaan tussen prebiotica en probiotica. Prebiotica zijn dus fermenteerbare vezels uit onze voeding die dienen als voeding voor de darmflora. Probiotica is een andere naam voor de goede bacteriën in onze darmen. Soms worden deze toegevoegd aan yoghurtdranken of als supplement.

Referenties

- Jefferson, A., & Adolphus, K. (2019). The Effects of Intact Cereal Grain Fibers, Including   Wheat Bran on the Gut Microbiota Composition of Healthy Adults: A Systematic   Review. Frontiers in nutrition, 6.
- Maag Lever Darmstichting, 2019. Wat zijn vezels?. Geraadpleegd op 15-8-2019. 
- Schutte, S., Esser, D., Hoevenaars, F. P., Hooiveld, G. J., Priebe, M. G., Vonk, R. J., ... & Afman, L. A. (2018). A 12-wk whole-grain wheat intervention protects against hepatic fat: the Graandioos study, a randomized trial in overweight subjects. The American journal of clinical nutrition, 108(6), 1264-1274.
- UMCG, 2019. Microbioom heeft directe invloed op suikerstofwisseling en diabetesrisico. Geraadpleegd op 25-6-2019.