Voedselallergie

Bij een voedselallergie vindt er een afweerreactie plaats tegen (sporen van) het eiwitonderdeel van bepaalde voedingsmiddelen. Voorbeelden van voedselallergieën zijn tarwe-, melk-, noten-, sesam-, pinda- en kippenei-allergie. Ingrediënten die allemaal in brood(producten) voor kunnen komen.

Mensen met dergelijke allergiën kunnen zeer acuut en heftig reageren op zelfs het kleinste spoortje van het voedingseiwit waarvoor zij allergisch zijn.

Tarwe-allergie

Bij een tarwe-allergie reageert het lichaam op een eiwit dat alleen aanwezig is in tarwe of in granen die familie zijn van tarwe (spelt en khorasantarwe). Khorasantarwe lijkt minder allergeen dan tarwe bij tarwe-allergie. Wetenschappelijk bewijs hiervoor is er echter niet. Mensen met een tarwe-allergie kunnen wel andere graansoorten (rogge, gerst en haver zonder verontreiniging met tarwe) gebruiken. Lees hier meer over het verschil tussen coeliakie en tarwe-allergie.

Er is sprake een directe reactie van het afweersysteem waardoor benauwdheid, diarree, braken, buikpijn en huiduitslag kunnen ontstaan. In zeer ernstige gevallen kunnen mensen in shock raken en zelfs overlijden als gevolg van inname van (een spoortje) tarwe.

Koemelkallergie

Bij een koemelkallergie is er sprake van een allergie tegen koemelk-eiwit. Deze allergie komt het meest voor bij zuigelingen; sommige kinderen groeien hier later overheen. De behandeling bestaat uit een koemelk-eiwit vrij dieet waarbij zuivel zoals melk, boter en kaas niet meer gegeten mogen worden. Producten waar ingrediënten van koemelk in zitten, kunnen ook klachten geven; dit is afhankelijk van de ernst van de allergie. Voorbeelden hiervan zijn melkbrood, croissants en briochebrood. Bij twijfel kun je de ingrediënten controleren op het etiket of het navragen bij de bakker of winkelier.

Notenallergie

Notenallergie komt vrij veel voor en betekent dat er een allergische optreedt na het eten of in aanraking komen met noten. Het afweersysteem reageert dan specifiek op het eiwit dat in een of meerdere soorten noten zit. Dit kan al optreden bij zeer kleine hoeveelheden nootfragmenten zoals bij kruisbesmetting in een fabriek bij de verwerking van voedsel. Symptomen kunnen variëren van zeer ernstige shockreacties tot lichtere symptomen zoals zwellingen van de keel, astma, netelroos of andere huidirritaties.

In brood worden ook noten verwerkt zoals in rozijnen- of notenbrood. Indien er sprake is van een notenallergie moeten bepaalde broodsoorten worden vermeden. Noten zijn een wettelijk erkend allergeen, aanwezigheid moet op de etikettering worden vermeld. Bij onverpakte producten kan navraag worden gedaan bij de bakker of het verkooppunt.

Sesamallergie

Sesam valt niet onder de noten maar is een op zichzelf staand allergeen. Sesamzaad kan net als noten een veelheid aan reacties veroorzaken van huid-, luchtweg- of maagdarmklachten tot shockreacties. In veel brood en kleinbrood wordt sesam gebruikt als versiering en smaakmaker. Bij een sesamallergie dienen deze broodsoorten te worden vermeden. Net als noten is sesam een wettelijk erkend allergeen wat moet worden vermeld op het etiket. Bij onverpakte producten kan navraag worden gedaan bij de bakker of het verkooppunt.

Pinda-allergie

Pinda’s zijn niet verwant aan de notenfamilie in tegenstelling tot wat veel mensen denken. Daardoor ontstaan bij een overgevoeligheid voor noten geen klachten na het eten van pinda’s. Wel kunnen de klachten bij een pinda-allergie zeer ernstig zijn, al bij zeer kleine hoeveelheden. Ook komt deze allergie vrij veel voor. In brood worden pinda’s weinig tot niet verwerkt. Wel is de bakker vrij om recepturen aan te passen en bijvoorbeeld broodproducten te versieren op smaak te brengen met pinda’s. Net als noten en sesam is pinda een wettelijk erkend allergeen wat moet worden vermeld op het etiket.

Bij het voorkomen van een noten, sesam of pinda-allergie dienen deze producten vermeden te worden:

Amandelen, hazelnoten, walnoten, cashewnoten, pecannoten, paranoten, pistachenoten en macadamianoten en producten op basis van deze noten.
Noten gebruikt in distillaten voor sterk alcoholische dranken
Amandelen en walnoten gebruikt als smaakstof in sterk alcoholische dranken
Sesamzaad en producten op basis van sesamzaad
Pinda (aardnoten) en producten op basis van pinda
Broodsoorten waar bovenstaande producten in verwerkt zijn

Kippenei-allergie

Bij een kippenei-allergie wordt het kippenei in zijn geheel niet goed verdragen. Het eiwit zit namelijk zowel in het eiwit als in de eidooier. Ook producten waar kippenei in is verwerkt, veroorzaken een allergische reactie. Het lichaam maakt antistoffen tegen de eiwitten in het kippenei, waardoor er een allergische reactie ontstaat. Het eiwit is dan ook het allergeen. De symptomen zijn vergelijkbaar met andere allergieën.
De allergie geldt niet alleen voor een gekookt of gebakken ei maar ook voor producten waar ei als ingrediënt in voorkomt zoals bijvoorbeeld: pannenkoeken, poffertjes, taart, mayonaise etc. Het kan voorkomen in bepaalde broodsoorten bijvoorbeeld als broodverbetermiddel. Kippenei is ook een wettelijk erkend allergeen en moet vermeld worden op de verpakking, bij twijfel kan navraag worden gedaan bij de bakker of het verkooppunt.

Soja-allergie

Soja (Glycine max) behoort tot de familie van de peulvruchten. Allergische reacties op de eiwitten in de sojabonen worden al sinds de jaren ‘80 gerapporteerd. Wereldwijd komen mensen vooral in Azië en de Verenigde Staten in contact met soja, hoewel de laatste jaren ook in Europa de consumptie van soja is gestegen en dan met name in de vegetarische keuken.

Allergie voor soja wordt veroorzaakt door de eiwitten in de zaden, met name door de zogenaamde ‘opslag eiwitten'. Opslag eiwitten zijn in overvloed aanwezig in de zaden en dienen als “materiaal leverancier” tijdens de groei van de plant. Ten minste twee soorten van deze opslag eiwitten zijn geïdentificeerd als allergenen: viciline en leguminr. Opslag eiwitten zijn meestal stabiel en hitte resistent. Blootstelling aan hitte laat de allergenen grotendeels intact. Recentelijk is er een allergeen in soja geïdentificeerd (geen opslag eiwit) gerelateerd aan de belangrijkste veroorzaker van hooikoorts. Ook komt het vaak voor in combinatie met een pinda-allergie.

Sojaproducten worden veel gebruikt in de voedingsindustrie en dan met name om de voeding textuur te geven, als emulgeermiddel en eiwit vulmiddel. Sojameel wordt vaak toegevoegd aan brood, gebak en koekjes. Lecithine van sojabonen wordt gebruikt als emulgeermiddel (E322). Sojabonen zijn ook een belangrijke bron van zuivere olie maar dit bevat waarschijnlijk geen grote hoeveelheden van de allergenen. Bij een soja-allergie dienen broodsoorten met sojameel en E322 vermeden te worden.

Lupine-allergie

Lupine behoort tot de familie van de peulvruchten (Leguminosae). Er bestaan paarse, witte, roze en gele lupineplanten in wel 450 varianten. Van slechts drie soorten worden de zaden verwerkt in voedsel. Primaire allergie voor lupine komt weinig voor. Maar bij ongeveer 15% van de personen met een pinda-allergie, bestaat er een kruisallergie met lupine. Tegelijk kan er een kruisallergie zijn met andere peulvruchten. De meest voorkomende symptomen zijn huidklachten en zwellingen (angio-oedeem – meestal in gezicht en keel). Geregeld zijn er ook problemen met de luchtwegen. Uiteindelijk kan dit aanleiding geven tot een anafylactische shock.

Lupinemeel wordt gebruikt als ingrediënt in brood en banket, vaak ook als vervanger van sojameel. Van de 14 allergenen die verplicht moeten worden vermeld op het etiket is lupine als laatste aan de lijst toegevoegd.

Voeding bij een voedselallergie

Voor mensen met een voedselallergie zijn er ontzettend veel smaakvolle alternatieven te vinden zonder het betreffende allergeen. Dit wordt mogelijk gemaakt door nieuwe technologieën en meer kennis over allergenen. Ook is het altijd mogelijk hiervoor een diëtist te raadplegen. Allergie-informatie is altijd beschikbaar voor elk voedingsmiddel. Op voorverpakte producten is deze informatie te vinden op het etiket, bij het schap of het kan gevraagd worden aan de winkelier.