Brood is diep ingebakken in de Nederlandse eetcultuur. Het is al eeuwenlang een voedzaam basisvoedingsmiddel dat een cruciale rol speelt in ons dagelijkse eetpatroon. Toch is brood niet vanzelfsprekend. Al jaren blijkt dat veel Nederlanders onvoldoende brood consumeren, en ook de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vezels niet halen. Volgens het “Menu van de Toekomst” zouden we moeten streven naar een dieet met meer volkoren granen en plantaardige eiwitten. Opmerkelijk genoeg prijkt er op de kaft van de Nationale Eiwitstrategie een boterham, maar wordt er in het rapport niets meer over genoemd. Dit is het moment om brood stevig ingebakken te houden in de voedingsadviezen en beleid om ervoor te zorgen dat het een centrale plaats behoudt in onze eetcultuur.

Koolhydraten, vezels én eiwitten  

Brood, en vooral volkorenbrood, is niet voor niets een belangrijke basis: het is een belangrijke bron van complexe koolhydraten, vezels, plantaardige eiwitten, B-vitaminen en mineralen zoals jodium en ijzer. Met name door het hoge vezelgehalte ondersteunt volkorenbrood de gezondheid en vermindert het risico op chronische ziekten zoals hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en darmkanker.

De laatste voedselconsumptiepeiling laat zien dat Nederlanders gemiddeld slechts 3,3 sneetjes brood per dag eten. Het RIVM concludeert dat slechts de helft van de volwassenen dagelijks de aanbevolen 90 gram bruin brood, volkorenbrood of andere volkorenproducten binnenkrijgt.

Veelzijdig in ons dagelijks menu

Traditioneel eten we brood vooral tijdens het ontbijt en de lunch. Maar brood heeft zich inmiddels een weg gebaand naar andere tijdstippen van de dag. Zo wordt brood ook steeds vaker bij de warme maaltijd gegeten, waarmee we de gewoonten van andere culturen volgen. En ook tussendoor wordt weleens een boterham of broodje gegeten om de honger te stillen. Brood is erg geschikt als tussendoortje: het bevat meer goede voedingsstoffen en minder calorieën dan zoete repen of vette snacks, is makkelijk te beleggen en bovendien gemakkelijk te verkrijgen. Aangezien velen van ons nog lang niet aan de aanbevolen hoeveelheid brood komen, is brood ideaal als verantwoord tussendoortje.

Goed voor (darm)gezondheid

In een tijd waarin bewerkte en calorierijke voedingsmiddelen steeds meer de boventoon voeren, is het essentieel om het belang van goede voeding, zoals volkorenbrood, te benadrukken. Het stimuleren van de broodconsumptie kan niet alleen bijdragen aan een betere vezelinname, maar ook aan de algehele gezondheid, inclusief het bevorderen van een divers en gezond darmmicrobioom.

Vezels zijn cruciaal voor een goede darmfunctie. Nederlanders eten gemiddeld 21 gram vezels per dag, waar de richtlijn minimaal 25-30 gram is. Een voeding laag in vezels en juist hoog in vet en suiker, verlaagt de diversiteit van het darmmicrobioom. Hierdoor neemt het vermogen van het microbioom om korte keten vetzuren te produceren af en kan het darmslijmvlies aangetast worden, waardoor we vatbaarder zijn voor bacteriële darminfecties. Een weinig divers microbioom is bovendien geassocieerd met chronische ontstekingsziekten. Een lage inname van vezels wordt bovendien in verband gebracht met diverse (chronische) ziekten, cognitieve achteruitgang en de ontwikkeling van psychische stoornissen.

Volkoren net zo gewaardeerd als bruin

Hoewel Nederlanders volkorenbrood zien als de gezonde optie, betekent dat niet dat het ook als lekkerste optie wordt gezien. Echter, uit vergelijkend smaakonderzoek van NBC blijkt dat mensen geen significant verschil in het cijfer geven, wanneer ze een sneetje volkoren en een sneetje bruin proeven, zonder te weten welke. Dat maakt switchen van bruin naar volkoren echt een hele kleine moeite, die net zo lekker is.

Koester de broodcultuur

Consumenten waarderen brood omdat het gezond, voedzaam en betaalbaar is. De perceptie van brood is goed, zelfs beter dan in de afgelopen 10 jaar. Brood past bovendien goed bij hedendaagse trends en behoeftes. Zo is brood plantaardig en, in vergelijking met veel andere voedingsmiddelen, relatief duurzaam en betaalbaar.

Brood -en vooral volkorenbrood- heeft dus met recht een prominente rol in elk voedingspatroon verdiend. Laten we daarom het belang van brood koesteren in een veranderend voedingslandschap en de (volkoren) boterham ook omarmen als bron van eiwitten. En ondertussen niet vergeten dat meer brood eten, en vaker kiezen voor volkoren, bovendien een gemakkelijke manier lijkt om het vezeltekort te dichten en ten goede komt aan onze (darm)gezondheid. Die Nederlandse broodcultuur is zo verkeerd nog niet.

Referenties 

Gezondheidsraad, 2015. Richtlijnen goede voeding 2015. Den Haag: Gezondheidsraad, 2015; publicatienr. 2015/24

Gezondheidsraad, 2015. Voedingsvezel – achtergronddocument bij Richtlijnen goede voeding 2015. Publicatie nr A15/30. Den Haag: Gezondheidsraad.

Makki K, et al. (2018). The impact of dietary fiber on gut microbiota in host health and disease. Cell host & microbe, 23(6), 705-715.

Myhrstad, M. C., Tunsjø, H., Charnock, C., & Telle-Hansen, V. H. (2020). Dietary Fiber, Gut Microbiota, and Metabolic Regulation—Current Status in Human Randomized Trials. Nutrients, 12(3), 859.

RIVM, 2023. Wat eet en drinkt Nederland? Geraadpleegd op 13 juli 2023 via https://www.wateetnederland.nl/resultaten/voedingsmiddelen/brood-en-granen

Willett, W., Rockström, J., Loken, B., Springmann, M., Lang, T., Vermeulen, S., ... & Murray, C. J. (2019). Food in the Anthropocene: the EAT–Lancet Commission on healthy diets from sustainable food systems. The lancet, 393(10170), 447-492.