Het RIVM heeft opnieuw onderzocht hoeveel jodium, natrium en kalium Nederlanders binnenkrijgen. Uit het onderzoek blijkt dat Nederlanders de afgelopen jaren minder jodium binnenkregen. De jodiuminname is daarmee nog net voldoende, maar moet niet lager worden. Vooral niet bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd. De jodiumvoorziening heeft daarom extra aandacht nodig.

De inname van zout (natrium) is verminderd in de afgelopen jaren. Maar dit is nog steeds hoger dan de 6 gram per dag die de Gezondheidsraad adviseert: mannen krijgen 11 gram per dag binnen, vrouwen 8 gram per dag. De hoeveelheid kalium is gelijk gebleven en voldoende.

Brood, de belangrijkste bron van jodium
De bakkerijsector gebruikt zout met toegevoegd jodium (bakkerszout) voor de productie van brood, beschuit en crackers. Het is ook toegestaan in gebak, koek en andere bakkerijproducten. Bakkers zijn niet verplicht om jodiumhoudend zout te gebruiken. Wel heeft de sector met de overheid in een convenant (overeenkomst) afgesproken om zoveel mogelijk bakkerszout te gebruiken. De meeste bakkers doen dat ook. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid jodium voor volwassenen is 150 microgram. Met ‘slechts’ drie volkorenboterhammen per dag ben je al op de helft. Eén volkorenboterham bevat 24 microgram jodium.

Er zijn maar weinig voedingsmiddelen die van nature jodium bevatten. Alleen in zeevis, eieren, zuivelproducten en zeewier zit wat jodium. Vandaar dat er in 1942 is besloten om jodium toe te voegen aan “ons dagelijks brood”. Bij een te lage jodiuminname kan vergroting van de schildklier (krop) ontstaan. Bij kinderen kan een tekort aan jodium zorgen voor groeiachterstand en een verminderd leervermogen.

Bakkerijsector werkt aan zoutverlaging
Nederlanders krijgen zout (natrium) o.a. uit brood binnen. In 10 jaar tijd is er al 25% zoutvermindering in brood gerealiseerd. De bakkerijsector zet momenteel nieuwe stappen. Niet om bakkerszout in brood verder te verlagen, maar om de samenstelling ervan gezonder te maken. Dit wil de bakkerijsector doen door het natriumgehalte van bakkerszout met 30 tot 60% te verlagen, het zout te verrijken met mineralen en jodium te blijven bieden. Door het aandeel natrium te verlagen, wordt ook op een passende manier ingespeeld op de Nationale Aanpak Productverbetering. Lees hier meer over deze ontwikkeling.

Relevantie en vervolg onderzoek
RIVM heeft dit onderzoek uitgevoerd omdat er diverse ontwikkelingen (maatregelen en trends) plaatsvinden. Zo heeft herformulering die levensmiddelenproducenten ondernemen in relatie tot de Nationale Aanpak Productverbetering (o.a. vervanging van natrium voor kalium), en ook de oproep om minder dierlijke en meer plantaardige producten te consumeren (minder jodium en meer kalium), invloed op de inname van natrium, kalium en jodium in Nederland. Omdat er onvoldoende data is om de jodiumstatus in subgroepen te beoordelen, voert het RIVM momenteel een studie uit onder zwangere vrouwen. Daarnaast worden de gegevens van de Voedselconsumptiepeiling 2019-2021 nog verwacht (inclusief jodiumstatus).

Bron: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), Natrium-, kalium- en jodiumonderzoek in Nederland: stand van zaken omtrent beleidsmaatregelen en monitoring, 2023. DOI 10.21945/RIVM-2023-0373