Het Nederlandse voorlichtingsmodel over voeding – de Schijf van Vijf – laat zien wat gezond eten inhoudt. Het gaat om een voedingspatroon dat genoeg energie en voedingsstoffen levert en mensen gezond houdt of gezonder maakt.

Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) heeft gekeken in hoeverre het Nederlandse voedingspatroon tussen 2012 en 2016 (de meest recente gegevens) overeenkomt met de aanbevelingen van de Schijf van Vijf. Daaruit blijkt dat veel Nederlanders minder dan de aanbevolen hoeveelheden van de producten in de Schijf van Vijf eten en drinken, waaronder ook brood.

Wat zijn de aanbevelingen voor broodconsumptie?
Voor volwassen vrouwen: 4-5 bruine of volkoren boterhammen per dag (ca. 140-175 gram per dag). Voor mannen geldt 6-8 sneeën per dag (ca. 210-280 gram per dag).

Komt de broodconsumptie overeen met de aanbevelingen?
De totale consumptie van brood was voor 1-79 jarigen gemiddeld 139 gram per dag, wat overeenkomt met 4 sneetjes brood. Van de geconsumeerde hoeveelheid brood viel 61% binnen de Schijf van Vijf. Dat komt overeen met 85 gram bruin- of volkorenbrood per dag; 2,5 sneetjes. De gemiddelde broodconsumptie van jongens en mannen was significant hoger dan die van vrouwen.

Vooral jonge kinderen consumeerden meer brood dan de minimale aanbevolen hoeveelheden. Bij oudere kinderen en volwassenen werden de aanbevolen hoeveelheden ten hoogste door 19% van de leeftijdsgroep gehaald. Van de totale bevolking consumeerde 11% de minimale aanbevolen hoeveelheden voor brood passend binnen de Schijf van Vijf. Als brood dat niet aan de criteria van de Schijf van Vijf voldoet werd meegerekend, consumeerde 37% van de 1-79 jarigen meer dan de minimale aanbevolen hoeveelheid.

Uit de analyse blijkt dat meer dan een derde van de Nederlanders voldoende brood eet. Echter, kiezen zij vooral voor soorten die weinig vezels bevatten. Daar is nog winst te behalen!  

	Schijf van Vijf		Binnen en buiten Schijf van Vijf
	Gemiddelde	> aanbeveling Schijf van Vijf	Gemiddelde	> aanbeveling Schijf van Vijf
Broodconsumptie	85 gram/dag	11%	139 gram/dag	37%

Tabel 1. Gemiddelde consumptie van brood binnen en buiten de criteria van de Schijf van Vijf door kinderen en volwassenen van 1-79 jaar en het percentage van de populatie met een consumptie groter dan de aanbevolen hoeveelheden (VCP 2012-2016; n=4313).

Brood is een basis voedingsmiddel dat bijdraagt aan de nutriënteninname (Figuur 1). Zo droeg brood voor 47% bij aan de inname van plantaardig eiwit. Voor koolhydraten was dit percentage 26% en voor vezel 36%. Aan energie leverde de broodgroep circa 18%.

Bijdrage van brood aan de nutriëntinname
Brood wordt vaak belegd gegeten. Echter, het broodbeleg leverde procentueel gezien slechts een kleine bijdrage aan de inname van macronutriënten, het meeste in het oog sprong de bijdrage van 7% aan mono- en disachariden (suiker), voornamelijk afkomstig van zoet broodbeleg; overall een bijdrage van 3% aan energie.  

Figuur 1. Bijdrage van voedingsmiddelengroepen aan de gemiddelde inname van eiwit (%; VCP 2012-2016, 1-79 jarigen, n=4313).

Naast de macronutriënten levert brood ook vitamines en mineralen. Zo is brood een bron van folaat (gemiddeld 22%; volwassenen 21% en kinderen 27%), vitamine B1 (16%), vitamine B3 (12%) en vitamine B6 (12%). Maar ook een belangrijke bron van koper (22%), fosfor (16%), jodium (48%), ijzer (22%), non-heem ijzer (24%), magnesium (21%) en natrium (gemiddeld 26%; kinderen 30% en volwassenen 25%).

Broodbeleg was voor de vitaminevoorziening gemiddeld genomen niet van belang.

Figuur 2. Bijdrage van voedingsmiddelengroepen aan de gemiddelde inname van jodium (%, VCP 2012-2016, 1-79 jarigen, n=4313).

Kies vaker voor volkoren!
Brood is nog altijd een belangrijke leverancier van voedingsstoffen, vitaminen en mineralen. En zelfs de belangrijkste leverancier van vezels en jodium. Wel blijkt uit analyse van het RIVM dat veel Nederlanders minder brood eten dan wordt aanbevolen, en ook vaak kiezen voor brood met weinig vezels. Kies dus gerust wat vaker voor brood, en het liefst voor volkoren! Volkoren bevat namelijk de meeste vezels en is gunstig voor de gezondheid. Meer weten over volkoren en de gezondheidseffecten? Die lees je hier.

Hoe nu verder?
De resultaten van deze publicatie geven handvaten voor de voedingsvoorlichting en communicatie. Het voedingspatroon kan gezonder worden. Hoewel voor sommige productgroepen, zoals groente en peulvruchten, de grootste verbeterpunten liggen op het verhogen van de consumptie, levert voor de productgroep brood een verschuiving van niet-Schijf van Vijf naar Schijf van Vijf-producten de grootste verbetering. Nadruk in communicatie mag dus liggen op volkoren: gemaakt van de hele graankorrel en bevat daarom alle voedingsstoffen en vezels die de graankorrel te bieden heeft. Maak volkoren dus de nieuwe hype.

 

Bron: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM,), 2020. Eet en drinkt Nederland volgens de Schijf van Vijf? 2020.